Λιπώδης εμβολή

ΛΙΠΩΔΗΣ ΕΜΒΟΛΗ

(Αγγειακή εμβολή από λιπώδη κύτταρα)

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΓΕΝΙΚΑ

Η λιπώδης εμβολή αναφέρθηκε για πρώτη φορά στη βιβλιογραφία το 1862 από τον ZENKER μετά από νεκροτομή.

Πρώτη κλινική διάγνωση λιπώδους εμβολής περιγράφεται το 1873 από τον von Bergmann.

Πρόκειται για ένα κλινικό σύνδρομο το οποίο παρουσιάζεται συνήθως μεταξύ πρώτου και τρίτου 24ώρου,μετά από οστικά κατάγματα ή ορθοπαιδικές επεμβάσεις. Τα όργανα που κυρίως προσβάλλονται εκτός από τους πνεύμονες είναι ο εγκέφαλος και το δέρμα.

ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ

Υπάρχουν 2 θεωρίες για τον παθογένεση της «λιπώδους εμβολής»

1η υπόθεση

Σταγονίδια λίπους ελευθερώνονται μέσα στο φλεβικό σύστημα και εισβάλλουν σε μικρά αγγεία προκαλώντας

1. τοπική ισχαιμία

2. φλεγμονή

μέσω :

•απελευθέρωσης μεσολαβητών φλεγμονής

• συνάθροιση αιμοπεταλίων

•παραγωγή αγγειο-συσπαστικών αμινών

2η υπόθεση

Οι ορμονικές αλλαγές που προκαλούνται λόγω

•Τραύματος, ή/και

•Σηπτικής κατάστασης

Έχουν σαν αποτέλεσμα την παραγωγή και απελευθέρωση ελεύθερων λιπαρών οξέων (πχ. χυλομικρά)

ΕΠΙΠΤΩΣΗ

Δεν υπάρχουν στοιχεία για την επίπτωση της λιπώδους εμβολής και αυτό οφείλεται στους πιο κάτω λόγους :

1. Διαδράμει πολλές φορές υποκλινικά

2. Δεν υπάρχουν εργαστηριακές εξετάσεις που θα θέσουν με βεβαιότητα τη διάγνωση

ΑΙΤΙΕΣ ΛΙΠΩΔΟΥΣ ΕΜΒΟΛΗΣ

Κυρίως σε καταστάσεις που αφορούν την ορθοπαιδική :

Κατάγματα μακρών οστών (κυρίως κλειστά κατάγματα) 90%
Ορθοπαιδικές επεμβάσεις (πχ χειρουργική αποκατάσταση αρθρώσεων)
Αλλά και άλλες παθολογικές καταστάσεις αποτελούν προδιαθεσικούς παράγοντες για την εμφάνιση του συνδρόμου, όπως :

Οξεία Παγκρεατίτις
Δρεπανοκυτταρική κρίση
Σακχαρώδης διαβήτης
Εγκαύματα
Λιποαναρρόφηση
Αορτοστεφανιαία παράκαμψη
Παρεντερική διατροφή με λιπίδια

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ

Όπως αναφέραμε τις περισσότερες φορές διαδράμει υποκλινικώς.

Όταν αυτό δεν συμβεί, η κλινική εικόνα ποικίλλει ανάλογα :

της σοβαρότητος και
του συστήματος που έχει προσβληθεί
Συνήθως οι πρώτες εκδηλώσεις είναι από το αναπνευστικό σύστημα, όπου η συμπτωματολογία τις περισσότερες φορές είναι σοβαρή (έντονη δύσπνοια-ταχύπνοια-υποξυγοναιμία ή/και αναπνεσυτική ανεπάρκεια. Περίπου το 50% των ασθενών χρήζουν μηχανικής υποστήριξης της αναπνοής. Η κατάσταση αυτή επιβάλλει διαφορο-διαγνωστικά τον αποκλεισμό :

της πνευμονικής εμβολής και
το σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS).
Τα συμπτώματα από τα άλλα συστήματα (εγκέφαλος,δέρμα), συνήθως έπονται των συμπτωμάτων του αναπνευστικού.

Η προσβολή του εγκεφάλου εκδηλώνεται κυρίως με διαταραχές του επιπέδου συνείδησης, τρόμο, εστιακή νευρολογική συμπτωματολογία. Τέλος μπορεί να εμφανισθεί δερματικό εξάνθημα κυρίως τον άνω κορμό του σώματος και πιο συγκεκριμένα τις περιοχές της κεφαλής, του τραχήλου, του πρόσθιου θωρακικού τοιχώματος, των μασχαλιαίων χωρών.

ΘΝΗΤΟΤΗΣ

10-20% των ασθενών θα καταλήξουν. Επιβαρυντικοί παράγοντες είναι κυρίως η ηλικία και άλλα συνύπαρξη άλλων νοσημάτων.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Α. ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ

Ακτινογραφία, Αξονική τομογραφία, Αξονική αγγειογραφία δεν βοηθούν στην διάγνωση του συνδρόμου

Τελευταία έχουν προταθεί

1. HRCT (υψηλής ευκρίνειας αξονική τομογραφία θώρακος): στην οποία αναδεικνύονται κυψελιδικού τύπου σκιάσεις άμφω στο πνευμονικό παρέγχυμα «δίκην θολής υάλου», καθώς επίσης και περιβρογχική πάχυνση

2. BAL (βρογχοκυψελιδική έκπλυση) : όπου ανευρίσκονται λιπώδη σταγονίδια στα κυψελιδικά μακροφάγα

Β. ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ

Η απλή αξονική τομογραφία εγκεφάλου συνήθως είναι φυσιολογική. Αντιθέτως η μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου (MRI) αποτελεί περισσότερο ευαίσθητη μέθοδο.

Έτσι κυρίαρχο ρόλο στη διάγνωση της λιπώδους εμβολής αποτελούν

Το πρόσφατο ιστορικό του ασθενούς και
Η συμπτωματολογία.
Η κλασσική τριάδα:

1. υποξυγοναιμία

2. νευρολογικές διαταραχές

3. δερματικό εξάνθημα

θα πρέπει να θέσουν σοβαρά την υποψία του συνδρόμου

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λιπώδης εμβολή αποτελεί σύνδρομο το οποίο μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του ασθενούς. Το πρόβλημα είναι σύνθετο και απαιτεί τη βοήθεια πολλών ειδικοτήτων : πνευμονολόγου, ορθοπαιδικού, νευρολόγου/νευροχειρουργού, εντατικολόγου, αιματολόγου, διατροφολόγου.

Θεραπευτικά θα πρέπει να αντιμετωπισθεί η υποξυγοναιμία ή/και αναπνευστική ανεπάρκεια με υψηλή παροχή οξυγόνου ή/και μηχανική υποστήριξη της αναπνοής.
Ενυδάτωση
Προφύλαξη από εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση
Σε περιπτώσεις καταγμάτων θα πρέπει άμεσα να αντιμετωπισθούν ώστε να αποφύγουμε τη συνέχιση απελευθέρωσης σταγονιδίων λίπους στο αίμα.
Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι χρήσιμη η χορήγηση κορτιζόνης

Νίκος Δ. Χαϊνης, Πνευμονολόγος